|
|
|
|
|
Gesloten huis
Gesloten huis
Onlangs is meneer Grotendorst verhuisd van het Noordereinde – waar hij tientallen jaren gewoond heeft met zijn tweeënhalve maand geleden overleden vrouw – naar een filiaal van De Bolder in Huizen. Momenteel is Lies Nijhoff bezig te verhuizen van haar grote huis aan de Boomberglaan in Hilversum naar een appartement in Veenstaete. Beide verhuizingen grijpen diep in op het leven van deze twee mensen – en ook van hun kinderen en kleinkinderen.
Bij het meer en minder meemaken van die verhuizingen moest ik sterk denken aan het boek Gesloten huis van Nicolaas Matsier uit 1994 – destijds genomineerd voor de AKO- respectievelijk de Librisliteratuurprijs.
Gesloten huis. Het boek vertelt hoe drie kinderen, dat wil zeggen: drie volwassen kinderen, het ouderlijk huis ontruimen als hun moeder als laatste van de beide ouders is overleden. Wat de schrijver – als één van de drie kinderen – daarvan vertelt, is zo herkenbaar. Gevoelens, gedachten, herinneringen… het raakt aan je eigen gevoelens, aan je eigen herinneringen.
Het ontruimen van je ouderlijk huis… ik denk dat het één van de meest ingrijpende gebeurtenissen in je leven is. Natuurlijk is dat voor iedereen weer anders. Niet iedereen krijgt de gelegenheid om dat op deze heel directe manier, zoals Matsier die beschrijft, te doen. Want dit is natuurlijk wel de meest duidelijke situatie die kan voorkomen: dat de laatste ouder tot het laatste moment in het huis is blijven wonen waar je al die jaren als gezin hebt geleefd.
Voor velen is er aan het overlijden van ouders al een eerdere verhuizing voorafgegaan. Naar een kleiner huis, of naar een verzorgingshuis… Of er kunnen heel andere omstandigheden zijn: een scheiding, werkeloos raken waardoor je huis onbetaalbaar is geworden.
Het samengaan van het overlijden van de laatste ouder en het daarop volgende leeghalen van het ouderlijk huis… Ieder die het heeft meegemaakt, zal niet ontkomen zijn aan dat heel ingrijpende gevoel dat ontstaat als je laatste ouder overleden is. ‘Wij zijn nu wezen’, hoort de hoofdpersoon in het boek zijn broer opeens tegen iemand zeggen. Want je ouders waren toch altijd een muur geweest tussen jou en de dood, en die muur is nu weg. Zolang je ouders nog leven, zijn zij voor je gevoel het eerst aan de beurt. Als zij wegvallen, sta jij opeens kwetsbaar vooraan in de rij.
Wonderlijk eigenlijk, hoe oud en volwassen je ook bent, als je ouders er nog zijn, ben je ook altijd nog kind. Misschien is dat eigenlijk het meest ingrijpende bij het overlijden van je laatste ouder: je bent voor niemand meer ‘kind’. Niemand noemt jou meer met die naam die alleen je vader, je moeder je gaf. Niemand zegt meer ‘dag lieve kind’ tegen je, zoals je vader en je moeder dat deden.
Je kunt bij niemand meer terecht met vragen over vroeger. Alleen je ouders wisten tenslotte alles uit de jaren waaraan jij geen herinnering hebt.
Je blijft, ook als volwassene, een kind, een mens die verlangt naar ouderlijke raad, naar ouderlijke troost.
De drie kinderen gaan bezig met het ontruimen van het ouderlijk huis. Ieder op een eigen manier, in een eigen deel van het huis. De spullen, de voorwerpen gaan door hun handen. En aan alles zit een verhaal vast, aan alles hangt een gevoel.
Door het boek van Matsier ging mijn eigen jeugd herleven. Ik groeide op in dezelfde tijd als hij. Heb dezelfde soort herinneringen aan een vader die ’s ochtends de kachel opschudde en de kolenkit vulde. Ik zie dezelfde dingen voor me bij de inhoud van het stofdoekenmandje of de melkkokers waarin ooit de losse melk aan de deur werd gekocht. Of de lagere school. Het gevoel dat je had bij de kleren die je droeg, die je moest dragen. Bij de spelletjes die je speelde op straat. Bij de sfeer die er was aan tafel thuis. De verhouding tussen je vader en je moeder. De plaats van de kinderen. Je ziet het weer voor je. Je ruikt de sfeer bijna weer.
Wat mij door alles heen in het boek het meest trof, was de mengeling van mildheid en weemoed waarmee Matsier zijn herinneringen verwoordt. Natuurlijk zijn niet al zijn herinneringen vreugdevol. Natuurlijk heeft hij kritiek op hoe zijn ouders met bepaalde dingen zijn omgegaan.
Nicolaas Matsier heeft zijn boek Gesloten huis genoemd. Na het laatste bezoek met de makelaar gaat het huis dicht, voorgoed. Dat is een ingrijpend moment. Het betekent niet dat de herinneringen worden afgesloten. Maar het betekent wel dat het kader waarbinnen die herinneringen altijd zo makkelijk hun plaats vonden, er niet meer is.
Dat huis in die zo door en door vertrouwde buurt. De straten waarlangs je naar school ging. De buren. De winkels. De huizen waar nu andere mensen wonen, andere gezinnen met schoolgaande kinderen.
Na het sluiten van je ouderlijk huis zul je er waarschijnlijk niet meer komen. Je rijdt de afslag naar je woonplaats van toen voorbij.
Het boek van Matsier eindigt waar het begon: met de dood van zijn moeder. Of beter: met het dode lichaam van zijn moeder. De indringende ervaring dat degene die toch zijn moeder was geweest er niet meer was. ‘Het lichaam was er wel, maar zij, zijn moeder, viel nergens meer te bekennen. Weg, heen, verdwenen.’
Wat kun je dankbaar zijn als er dan – als het huis gesloten is – een weg naar verder open gaat. Een weg naar mildheid, naar weemoed, naar dankbaarheid.
Misschien: ondanks alles.
ds. Reinier Beltman
| | terug
|
| |
|
|
|
|
Eredienst
 28-04-2024
om
10.00 uur
meer details
Eredienst met Viering Heilig Avondmaal
05-05-2024
om
10.00 uur
meer details
Kerkenraadsvergadering
13-05-2024
om
19.30 uur
meer details
Kerkenraadsvergadering
24-06-2024
om
19.30 uur
meer details
|
|
|
Geschiedenis van Geref. ’s-Graveland
meer
|
|
|
Het begint met contact
Klik hier voor informatie over de Pioniersgroep Wijdemeren en de activiteiten.
|
|
|
|
